Замежнае турнэ Трамп: туман у дачыненні да Саудаўскай Аравіі рассейваецца

Першае замежнае турнэ дональда трампа ў якасці прэзідэнта зша ўключае наведванне ім саудаўскай аравіі, ізраіля, палестыны, італіі, ватыкана, бельгіі і зноў італіі. У брусэлі трамп будзе сустракацца з кіраўнікамі краін - членаў ес і ната. У канчатковай кропцы падарожжа – сіцыліі – амерыканскаму прэзідэнту трэба будзе ўдзельнічаць у пасяджэнні g7, дзе будуць прысутнічаць усе лідары «сямёркі». У агульнай складанасці за час гэтага ваяжу трампу трэба будзе сустрэцца з лідэрамі прыкладна 80 краін.

У коле суправаджаюць трампа ў паездцы толькі самыя блізкія і надзейныя людзі. У прыватнасці, кіраўнік дзярждэпу рэкс тиллерсон, жонка меланья, дачка іванка і зяць джарэд кушнер (ён жа старэйшы дарадца прэзідэнта). Сілавікі з прэзідэнцкага атачэння будуць з'яўляцца ў ходзе турнэ толькі эпізадычна. Так, кіраўнік пентагона па мянушцы шалёны сабака джэймс мэттис прыедзе ў брусэль на саміт нато, а памочнік па нацыянальнай бяспецы герберт макмастер - на саміт g7 ў таормине на сіцыліі.

Палегчаны склад світы трамп некаторыя каментатары тлумачаць тым, што прэзідэнт паспрабаваў вызваліцца у замежным турнэ ад расце прэсінгу з боку яго атачэння. Першы пункт праграмы замежнага турнэ трамп (наведванне саудаўскай аравіі 20-21 траўня) ужо выкананы. Тое, што першай краінай, якую наведаў амерыканскі прэзідэнт пасля сваёй інаўгурацыі, стала саудаўская аравія, – факт знамянальны. Такога ў гісторыі зша раней не было.

Часцей за ўсё новаабраныя амерыканскія прэзідэнты наносілі першыя замежныя візіты ў суседнія канаду ці мексіку. Часам у еўропу. Выбар саудаўскай аравіі тым больш сенсацыйным, што на працягу ўсяго мінулага года адносіны вашынгтону з эр-рыядам заставаліся напружанымі. Калі, напрыклад, у красавіку 2016 года наведаў саудаўскую аравію барак абама, яму быў аказаны дэманстратыўна халодны прыём.

І вось нечаканы разварот. У ходзе візіту трамп сустрэўся з каралём саудаўскай аравіі салманам ібн абдул-азіз аль-сауд і шэрагам высокапастаўленых чыноўнікаў, а на другі дзень прыняў удзел у арабскім ісламскім саміце, ядром якога сталі прадстаўнікі савета супрацоўніцтва арабскіх дзяржаў персідскага заліва (бахрэйн, катар, кувейт, ааэ, аман, саудаўская аравія). Пасяджэнне праводзілася ў пашыраным складзе з запрашэннем лідэраў многіх іншых арабскіх краін (усяго на форуме былі прадстаўлены больш за паўсотні дзяржаў). На сустрэчах у эр-рыядзе абмяркоўваліся тры ключавых пытання.

Першы пытанне – фармальна барацьба з тэрарызмам. Амерыканскі прэзідэнт заклікаў мусульманскія краіны ўзяць на сябе частку цяжару барацьбы з экстрэмізмам і тэрарызмам. А пад прыкрыццём агульных фраз прагучалі вельмі канкрэтныя, жорсткія прапановы. Сутнасць прапаноў – фарміраванне рэгіянальнага блока, накіраванага супраць ірана і сірыі.

Прычым блока не толькі палітычнага, але і ваеннага. Вядома, што вашынгтон бяздоказна абвінавачвае ісламскую рэспубліку іран у дапамаганні тэрарызму. Па сутнасці, іран абвешчаны праціўнікам зша з усімі вынікаючымі адсюль наступствамі. Апорай барацьбы з «іранскім злом» у вачах стратэгаў белага дома павінны стаць саудаўская аравія і ізраіль.

Практычным вынікам сустрэчы лідэраў аравійскіх манархій і прэзідэнта зша стала дамоўленасць па стварэнні сумеснага цэнтра па барацьбе з фінансаваннем тэрарызму (цбфт). У задачы гэтай структуры ўвойдзе «выяўленне інфармацыі аб фінансавых сетках экстрэмістаў», «каардынацыя намаганняў па іх ліквідацыі», «падтрымка краін рэгіёну, якія маюць патрэбу ў дапамозе ў справе стварэння патэнцыялу для процідзеяння фінансаванню тэрарызму». На араба-исламо-амерыканскім саміце кіраўнікі дзяржаў і ўрадаў 55 краін падтрымалі аперацыю міжнароднай антытэрарыстычнай кааліцыі на чале з зша ў сірыі і іраку (прынята рашэнне аб фарміраванні вайсковага кантынгенту колькасцю 34 тыс. Чалавек). Лунала ў паветры і ідэя стварэння «арабскі ната»; вырашана, што штаб-кватэра такога альянсу, буде ён з'явіцца, размесціцца ў эр-рыядзе.

Другое пытанне – пастаўкі амерыканскага зброі саудаўскай аравіі. Белы дом зрабіў афіцыйную заяву сенсацыйнага характару: у эр-рыядзе дасягнута пагадненне аб продажы саудовцам зброі на суму 110 млрд. Дал. Пагадненняў такога калібра вашынгтон ніколі не заключаў.

Каб зразумець маштаб здзелкі, прывяду некаторыя лічбы. За перыяд 2011-2015 гг. Зша прадалі за мяжу розных ўзбраенняў на суму 46,4 мільярда даляраў, што склала практычна трэць ад агульнага аб'ёму міжнароднага рынку ўзбраенняў (32,8%). У названы перыяд саудаўская аравія была галоўным імпарцёрам зброі (амаль выключна амерыканскага), закупкі яго склалі 4,57 мільярда даляраў, г.

Зн. У сярэднім на год менш мільярда. А ў суботу трамп абяцаў саудаўскаму каралю пастаўкі зброі, агульны аб'ём якіх больш чым у 100 (сто!) разоў перавышае сярэднегадавы аб'ём паставак у апошнія гады. І гэта яшчэ не ўсё: нібыта рыхтуецца пагадненне аб дадатковых пастаўках на сумы, супастаўныя з сумай пагаднення, падпісанага 20 траўня.

Наменклатура паставак цалкам не раскрываецца. Агенцтва reuters паведаміла, што пакет кантрактаў прадугледжвае продаж 150 амерыканскіх верталётаў black hawk на суму 6 млрд. Дал. Бі-бі-сі называе такія пазіцыі кантрактаў, як танкі, артылерыя, супрацьракетныя комплексы patriot і thaad.

Амерыканскія смі прызнаюць, што запланаваныя пастаўкі саудаўскай аравіі высокадакладнай зброі, а таксама ваенных марскіх судоў закліканыя стрымліваць расце іранскі ўплыў у персідскім заліве і чырвоным моры. Характэрна, што ў сваё часадміністрацыя барака абамы замарозіла пастаўку высокадакладнай зброі эр-рыяду, так як баялася, што яно можа быць выкарыстана супраць мірнага насельніцтва ў емене. 20 траўня тысячы дэманстрантаў выйшлі на вуліцы сталіцы емена саны ў знак пратэсту супраць візіту трампа ў саудаўскую аравію і заключэння здзелкі па пастаўцы ўзбраення эр-рыяду. Масавыя мітынгі прайшлі пад лозунгам «няма амерыканскаму тэрарызму ў емене». У заяве прадстаўніка белага дома з нагоды ваеннай здзелкі з эр-рыядам адзначаецца, што «гэты пакет.

Пашырае магчымасці для амерыканскіх кампаній у рэгіёне і падтрымлівае стварэнне дзясяткаў тысяч новых працоўных месцаў у ваенна-прамысловым комплексе зша». Трэці пытанне – інвестыцыйнае і эканамічнае супрацоўніцтва зша і саудаўскай аравіі. Нагадаю, што на працягу дзесяцігоддзяў амерыканцы былі найбуйнейшым пакупніком саудаўскай нафты, выплачваючы за чорнае золата зялёнай паперай (далярамі). Атрыманыя даляры вярталіся ў зша ў выглядзе дэпазітных рахункаў у амерыканскіх банках і каштоўных папер, якія эмітаваў ў амерыцы.

Сярод іх – акцыі і аблігацыі амерыканскіх банкаў і карпарацый, а таксама даўгавыя паперы амерыканскага казначэйства. У 2015-2016 гг. Гэтая сталая мадэль пачала разбурацца. Прычынай гэтаму стаў амерыканскі закон jasta.

Гэты закон, афіцыйна накіраваны супраць «спонсараў тэрарызму», падаў амерыканскім фізічным і юрыдычным асобам права падаваць у амерыканскія суды іскавыя заявы з патрабаваннямі кампенсацый ад дзяржаў-спонсараў тэрарызму. Закон быў заточаны супраць саудаўскай аравіі, якую вашынгтон лічыў галоўным спонсарам тэрарыстычнай аперацыі 11 верасня 2001 года. Пасля прыняцця закона эр-рыяд выказаў свой пратэст і заявіў, што плануе выключыць з зша свае актывы на суму, якая перавышае 700 млрд. Дал.

І вось – цудоўная метамарфоза: вашынгтон быццам бы ўспрымае цяпер эр-рыяд ужо не як спонсара тэрарызму, а як «апора ў барацьбе з тэрарызмам». Аб законе jasta падчас знаходжання трампа ў саудаўскай аравіі ніхто не ўспамінаў. Роўна як ніхто не ўспамінаў пра пагрозу адклікання з амерыкі саудаўскіх мільярдаў. 20-21 мая саудаўцы падпісалі пагаднення як мінімум з дзесяццю амерыканскімі кампаніямі.

Пагадненні прадугледжваюць адкрыццё новых заводаў у інтарэсах дыверсіфікацыі саудаўскай эканомікі, якая сёння на 90% фарміруецца за кошт здабычы і продажу нафты. Вялікая частка кантрактаў з саудаўскай боку заключана дзяржаўнай нафтавай кампаніяй saudi aramco. У эр-рыядзе выдатна разумеюць, што эра дарагі нафты прайшла і больш не вернецца. Дэфіцыты бюджэту саудаўскай аравіі ў папярэднія два гады былі гіганцкімі (амаль па 100 млрд.

Дал. У год) і зачыняліся за кошт міжнародных рэзерваў. Знешнія запазычанні ў выглядзе размяшчэння даўгавых папер на сусветных фінансавых рынках не былі асабліва паспяховымі. І ўлады саудаўскай аравіі, нарэшце, заявілі аб магчымасці прыватызацыі aramco.

Гэтая дзяржаўная кампанія носіць закрыты характар, яна не каціруецца на біржах. Паводле экспертных ацэнак, яе рынкавы кошт складае 2 трлн. Дал. (самая дарагая нафтавая кампанія ў свеце).

Незадоўга да візіту трамп эр-рыяд заявіў аб планах прыватызацыі 5% aramco, разлічваючы атрымаць за гэтую долю не менш за 100 млрд. Дал. У доўгатэрміновай перспектыве прыватызацыі могуць падвергнуцца 49% капіталу саудаўскай нафтавай кампаніі. Мяркуючы па ўсім, амерыканскія карпарацыі хацелі б быць галоўнымі бенефіцыярамі прыватызацыі aramco.

Прэзідэнт дональд трамп ім у гэтым дапаможа. Ды і цяперашні дзяржаўны сакратар зша рэкс тиллерсон ведае толк у нафтавым бізнэсе.