Ці пачнецца новая руска-турэцкая партыя і каму свеціць перамога?

назіраючы тое, што сёння адбываецца ў сірыі, асабліва тры збітых сірыйскіх самалёта, пачуцці адчуваеш больш чым дваякія. З аднаго боку, як бы прэзідэнт пуцін ужо двойчы, а міністр абароны шайгу шэсць разоў пахавалі іділ (забаронены тым не менш у рф да гэтага часу). Хто ж тады так паспяхова адбівае ў сірыйскай арміі горада? па-відаць, нейкі іділ-2. Які ў рф пакуль яшчэ не забаронены, не знішчаны нашымі бомбамі і ракетамі, але ў яго ўсё яшчэ наперадзе. Але вось пачаўся наступны віток, і ў канфлікт пачалі ўцягвацца іншыя рэгіянальныя дзяржавы.

Услед за некаторымі сусветнымі. Самае цікавае, што ў кожнай з удзельніц сірыйскіх падзей свае мэты. Прычым гэтыя мэты настолькі адрозніваюцца, што канфлікт паміж некаторымі краінамі здаецца цалкам рэальным. Асабліва цяпер, калі з моманту ўваходжання расіі ў гэтую вайну прайшло фактычна пяць гадоў. Але раз гаворка ў загалоўку пайшла пра ўзаемаадносіны ў рэгіёне расіі і турцыі, то падрабязна спынімся на тым, як цікава развіваліся гэтыя адносіны. Калі іх можна такімі назваць.

эпізод №1

24 лістапада 2015 года.

Мы памятаем той інцыдэнт, калі ў небе над турэцка-сірыйскай мяжой f-16 впс турцыі зьбіў расейскі бамбавік су-24. Цікавая не гэтак дэманстрацыя сілы турцыяй, колькі рэакцыя расеі. Прэса чакана падняла лямант, грамадскасць абурылася, усе кіраўнікі вышэйшага ўзроўню выказаліся па тэме, у выніку масква ўвяла эканамічныя санкцыі ў дачыненні да турцыі. Памідоры, курорты. Аднак усё праходзіць, прайшло і ўсё гэта. Прычым вельмі хутка.

Турцыю даравалі, і пачалі з ёй зноў супрацоўнічаць. Ну вельмі ўжо хацелася ў крамлі турэцкіх грошай. Таму быў вельмі аператыўна дабудаваны «турэцкі паток», які даў нядрэнны такі даход каму трэба. І знятыя ўсе без выключэння санкцыі.

Узамен якіх-то не вельмі выразных выбачэнняў ад эрдагана.

эпізод №2

другім эпізодам, якія з'яўляюцца яскравай ілюстрацыяй адносін паміж расіяй і турцыяй і пуціным і эрдаганам, стала купля турцыяй расейскіх зенітных комплексаў с-400. Падкрэсліваю, не расея прадала, а турцыя купіла. Ініцыятыва зыходзіла ад турэцкай боку, а вось расейская прадала, нягледзячы на тое, што пакупніком стала краіна NATO, якая валодае другі арміяй у блоку. Сапраўды, каму вайна, а каму маці родная. Эрдаган пачаў дэманстраваць незалежнасць па поўнай праграме. Здавалася, што пуцін і эрдаган быццам бы дамовіліся аб тым, хто і што будзе рабіць у сірыі. На мове дыпламатыі-гэта называецца «падзел сфер ўплыву».

Вось толькі праблема ў тым, што кожны з лідэраў двух краін вельмі моцна па-свойму разумеў, як трэба абставіць свае дзеянні ў сірыі. Што рэальна было ў кулуарах нешматлікіх, але плённых сустрэч лідэраў расеі і турцыі, мы, вядома, ніколі не даведаемся. Аднак цалкам можна ўявіць, асабліва адштурхваючыся ад таго, што робіць сёння эрдаган. А прэзідэнт турцыі працягвае дэманстраваць незалежнасць. Яго праграма даволі простая і прасочваецца без праблем. Эрдаган ў свой час не прыклаўся да добиванию асада. То выкарыстоўваючы гэта як довад у перамовах з пуціным, то паклаўшыся на баевікоў іділ.

А бо мог. І тады «саюзнік» расеі ў рэгіёне стаў бы здабыткам гісторыі. Як садам хусэйн, напрыклад. Затое, не скінуў асада, эрдаган змог рэальна гандлявацца з пуціным. А хацеў турэцкі лідар ні шмат ні мала, а стварыць «шэрую» буферную зону на поўначы сірыі.

Шырыня зоны 30 км, даўжыня «усяго» 800. Амаль усе працягу сірыйска-турэцкай мяжы. Адгадайце, ёсць там нафту? акрамя таго, эрдаган ўсур'ёз разлічваў вярнуць «на гістарычную радзіму» каля чатырох мільёнаў сірыйскіх бежанцаў, якія пражываюць за кошт турцыі на падкантрольнай ёй сірыйскай тэрыторыі. І ідліб. Ідліб – гэта не проста кропка на карце.

Гэта фактычна рэзервацыя, накшталт як зона дээскалацыі, у якую перабраліся праціўнікі асада з розных груповак, але пераважна тыя, каго падтрымлівае турцыя. Рэзервацыю зладзілі па ініцыятыве расіі, накшталт як, каб не праліваць лішняй крыві. Аднак гэты сцэнар «працаваў» прыкладна як менскія пагадненні, гэта значыць не працаваў зусім. Рэжым перамір'я пастаянна парушаўся, прычым абедзвюма бакамі, люта обвинявшими адзін аднаго. Ну зусім як украіна і рэспублікі данбаса.

Гэтак жа люта і гэтак жа малаэфектыўна. Ну і ў выніку ў студзені гэтага года пачалося тое, што даўно наспявала. Гэта значыць, бакі проста ўчапіліся ў глоткі адзін аднаму.

эпізод №3

войскі асада сталі наносіць ўдары не толькі па атрадаў сірыйскай апазіцыі, якія былі протурецки арыентаваны і падтрымліваліся турцыяй, але і па самім турэцкім вайскоўцам, якія размяшчаліся ў сектары. Зразумела, што на кожны такі ўдар туркі адказвалі значна больш магутным ударам па сірыйскім урадавым войскам. 27 лютага.

Самы масавы ўдар сірыйскай арміі непасрэдна па турэцкім войскам. Рушыў услед пасля чарговага патрабаванні асабіста ад эрдагана сірыйскай арміі прыбрацца за лінію размежавання. Сірыйцы нанеслі туркам вельмі адчувальны ўдар. Характэрна, што ў гэты ж час расея адпраўляе да берагоў сірыі два фрэгата («адмірал макараў» і «адмірал грыгаровіч») з крылатымі ракетамі «калібр» на борце, а таксама бдк «орск». Турцыя заявіла, што гатовая перакрыць чарнаморскія пралівы, але ў выніку прапусціла гэтыя караблі. Аднак за апошнія два дні туркі, зусім не напружваючыся, збілі тры сірыйскіх самалёта.

Так, адкрыты авиахлам су-24, але збілі. Тое, што цяпер пачынаецца, можна назваць чарговы «дзіўнайвайной». Вось толькі гэтая вайна выходзіць на новы ўзровень. Гаворка ідзе ўжо не аб тым, што заявамі і прэтэнзіямі абменьваюцца групоўкі баевікоў, падкантрольныя розным бакам канфлікту, а самі краіны, якія кантралююць рэгіён. Краіны, якія кантралююць рэгіён, – гэта расія і турцыя. Сірыя ў асобе асада ўжо нават не спрабуе дэманстраваць самастойнасць.

Па крайняй меры, на ўсе прэтэнзіі турцыі ў бок сірыі адказваюць з расіі. Добра гэта ці дрэнна? маё меркаванне – гэта пісьменней. І не выклікае ілюзій.

эпізод №4. Апошні

28 лютага турэцкі бок абвінавачвае ўсіх запар (дакладней, абвінавачвае сірыйцаў, маючы на ўвазе нашых) у тым, што нібыта «сірыйскія» самалёты нанеслі ўдар па калоне з турэцкімі вайскоўцамі. Прадстаўнік расійскага цэнтра па прымірэння бакоў сірыйскага канфлікту адказвае, што ўдар па калоне наносіла не «сірыйская», а сірыйская авіяцыя. І ў гэтай калоне турэцкіх ваенных наогул не павінна было быць ні аднаго, а калі былі, то самі ж туркі і вінаватыя ў тым, што не давялі да звесткі пра наяўнасць сваіх вайскоўцаў у калоне.

У адказ міністр абароны турцыі хулуси акара практычна абвінаваціў расейскіх прадстаўнікоў у хлусні. Ён сказаў, што турэцкае ведамства папярэдзіла расейскіх вайсковых аб месцах дыслакацыі сваіх салдат, а «сірыйская» авіяцыя па гэтым самым месцам як раз і біла, у тым ліку па машынах ваеннай «хуткай дапамогі». Замкнёны круг. «сірыйская», то ёсць расейская, авіяцыя не бамбіла, працавала проста сірыйская. Хто вінаваты і хто мае рацыю, разбірацца можна доўга. Але тут трэба глядзець не на беснующихся палітыкаў і вайскоўцаў, а на першых асоб. Калі адкруціць стужку падзей таму, то можна ўбачыць, што раней пасля чарговай/чарговага сустрэчы/размовы па тэлефоне паміж эрдаганам і пуціным назіраліся хоць нейкія зрухі ў бок канструктыва, то сёння гэтым нават ня пахне. Сёньня ўсе размовы паміж першымі асобамі служаць выключна для нейкага прыкрыцця і прапаганды намераў.

То бок для выстаўлення сябе «белым і пухнатым» і ачарнення суседа. Усё вельмі лагічна. У ідлібе таксама так усё пачыналася. Усё проста з скуры прэч лезлі, каб прадэманстраваць сваё імкненне да міру. І зусім па той жа самай метадычцы на данбасе так усе выступаюць за мір, што хутка і змагацца за яго не будзе каму. Хто пісаў гэтыя сцэнары. Але па факце ў чарговы якая адбылася тэлефоннай размове паміж пуціным і эрдаганам (калі верыць прэс-службе ап) былі вымаўленыя дзяжурныя словы пра заклапочанасці сітуацыяй у рэгіёне. — рэджэп, эскалацыя ў ідлібе – гэта сумна.

Гэта напружвае. — уладзімір, я цалкам і цалкам згодны з такой кропкай думкі. — трэба што-тое зрабіць. — абавязкова! ну і ў выніку турэцкая армія вмазала па сірыйскай ад усёй душы, задаволіўшы самы масіраваны абстрэл за ўсю гісторыю свайго незаконнага знаходжання на сірыйскай зямлі. Цікавы спосаб зняцця напружанасці. Усё больш і больш розных экспертаў пачынаюць разглядаць пытанне прамога сутыкнення турцыі і расіі. Пакуль тэарэтычна, разважаючы гледзячы ў столь. Вядома. Цікава было б такое зладзіць. Пуцін адрэагаваў, распавёўшы, як мы не хочам ні з кім ваяваць у інтэрв'ю тасс.

але гаворка ідзе не аб абароне.

Гаворка ідзе аб сірыі. Зразумела, што «набліжаныя» смі ўжо закацілі раскошную істэрыку, распавёўшы сваім чытачам, наколькі мы непераможныя, а таму проста ваяваць ні з кім не будзем. І гэта проста выдатна, што не будзем. Бо калі не ваяваць, дык і не прайграеш. У турцыі другая па сіле армія блока ната. І ўвесь блок за спіной. Зразумела, што ўвесь блок тут не патрэбны.

Заблакаваць пралівы турцыя зможа і самастойна, дастаткова паглядзець на яе флот. Зможа. А зачыніўшы паветраную прастору над турцыяй і заручыўшыся падтрымкай азербайджана (які па факце партнёр-саюзнік турцыі) наогул можна значна ўскладніць жыццё расійскага кантынгенту дашчэнту. У увогуле, сцэнар малюецца не самы прыемны, і яго варта абмеркаваць асобна. Там можа быць колькі заўгодна варыянтаў развіцця. Самае непрыемнае ў сітуацыі тое, што эрдаган пачынае гуляць з пазіцый сілы і проста браць тое, што хоча. Прэтэнзіі турэцкага кіраўніка на вяршэнства ў рэгіёне і шахский трон — ні для каго не сакрэт.

Роўна як і тое, што эрдаган — саюзнік толькі эрдагану. Усё астатняе – казкі для вераць. Вельмі складана пакуль сказаць, наколькі далёка могуць зайсці боку, але тое, што на гэты раз руска-турэцкае супрацьстаянне гуляецца на баку эрдагана і пры яго перавазе – гэта, на жаль, горкая праўда. І так, наўрад ці тут дапамогуць размахвання мбр і ўсякімі там «посейдонами». Тут як у картачнай гульні, нельга перабіраць. Лупіць будуць усім супольнасцю. Складаны расклад, складаны выбар.

Нам застаецца толькі прагназаваць і глядзець, наколькі наш лідэр апынецца ў стане згуляць гэтую няпростую партыю.